20- MÜCAHİTLERİN DÜŞMAN ÜLKESİNDE ELE GEÇİRDİKLERİ GIDA
MADDELERİ
حدثنا
أبو الوليد:
حدثنا شعبة،
عن حميد بن
هلال، عن عبد
الله ابن مغفل
رضي الله عنه
قال: كنا
محاصرين قصر
خيبر، فرمى
إنسان بجراب
فيه شحم،
فنزوت لآخذه،
فالتفت فإذا
النبي صلى
الله عليه
وسلم
فاستحييت منه.
[-3153-] Abdullah İbn Muğaffel'in şöyle dediği
nakledilmiştir: "Biz Hayber kalesini kuşatmıştık. Bu sırada kaledekilerden
birisi iç yağı dolu bir tulum attı. Ben de bu tulumu almak için hemen yerimden fırladım.
Arkamı döndüğümde Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i görünce çok
utandım."
Tekrar: 4224, 5508
2985 - حدثنا
مسدد: حدثنا
حماد بن زيد،
عن أيوب، عن نافع،
عن ابن عمر
رضي الله
عنهما قال: كنا
نصيب في
مغازينا
العسل والعنب،
فنأكله ولا
نرفعه.
[-3154-] Abdullah İbn Ömer r.a. şöyle demiştir: "Biz
çıktığımız savaşlarda bazen bal ve üzüm ele geçirirdik. Bunları kaldırıp
götürmeden yerdik."
حدثنا
موسى بن
إسماعيل:
حدثنا عبد
الواحد: حدثنا
الشيباني قال:
سمعت ابن أبي
أوفى رضي الله
عنهما يقول: أصابنا
مجاعة ليالي
خيبر، فلما
كان يوم خيبر وقعنا
في الحمر
الأهلية
فانتحرناها،
فلما غلت
القدور نادى
منادي رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
أكفئوا
القدور، فلا
تطعموا من
لحوم الحمر
شيئا. قال عبد
الله: فقلنا:
نما نهى النبي
صلى الله عليه
وسلم لأنها لم
تخمس، قال: وقال
آخرون: حرمها
ألبتة، وسألت
سعيد بن جبير فقال:
حرمها ألبتة.
[-3155-] Abdullah İbn Ebi Evfa'nın şöyle dediği
nakledilmiştir: "Hayber savaşı için hazırlandığımız gecelerde yiyeceğimiz
kalmadığı için çok acıkmıştık. Hayber'in fethedildiği gün ise evcil Eşekler ele
geçirip boğazladık. Kurduğumuz ocaklardaki tencereler kaynadığında Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in görevlendirdiği birisi yüksek sesle şu duyuruyu
yaptı:
"Tencereleri devirin ve Eşeklerin etinden tek bir lokma bile
yemeyin!"
Abdullah İbn Ebi Evfa şöyle demiştir: "Bu Eşekler henüz
ganimetler arasına katılıp beşte biri ayrılmadığı için Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem etlerinin yenmesini yasaklamıştı." Bazıları ise Resul-i
Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in evcil Eşeklerin etini kesin olarak haram
kıldığını söylemişlerdir. Ravi Şeybani dedi ki: Said İbn Cübeyr de:
"Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem evcil eşeklerin etini kesin olarak
haram kıldı" demiştir.
Tekrar: 4220, 4222, 4224, 5526
AÇIKLAMA: İmam Buhari bu başlık altında Müslüman
mücahidlerin düşman ülkesinde ele geçirdikleri gıda maddelerini ganimet malları
arasına katarak savaşçılara paylaştırmanın gerekli (vacib) olup olmadığını veya
savaşçılar tarafından yenmesinin mübah olup olmadığını açıklamaya çalışır.
Alimler bu konu hakkında birbirinden farklı görüşler arz etmişlerdir. Alimlerin
çoğunluğuna göre: "Savaşçı günlük gıdasını, kendisini dinç / dirençli tutacak
gıda maddesini ve genelolarak yenmesi adet olmuş yemekleri alabilir. Bineğinin
yemi de aynı kapsamda değerlendirilir. Bunların ganimet paylaştırılmadan önce
veya paylaştırıldıktan sonra alınması ile devlet başkanınınlbaş komutanın
(imamın) iznine dayanarak veya izni olmadan yenmesi arasında herhangi bir fark
yoktur. Çünkü gıda maddeleri düşman ülkesinde iken çok fazla ihtiyaç duyulan
mallar konumundadır. Bu yüzden zaruret / zorunluluk gereği alınması mübah
kılınmıştır. Hatta bunun için tam bir zaruret durumunun bulunması da şart
değildir."
Alimler savaş sırasında düşmanların bineklerine binilebileceği,
elbiselerinin giyilebileceği ve silahlarının kullanılabileceği konusunda görüş
birliği halindedir. Ancak savaş bittikten sonra bunların ganimet malları arasına
sokulması gerekir.
Evzai ise bunun için devlet başkanının izninin bulunması
gerektiğini şart koşmuştur. Bununla birlikte artık ihtiyaç kalmamışsa bu
malların yine ganimet malları arasına katılması gerekir. Savaşçı söz konusu
malları savaş dışında kullanamaz. Hatta helak olabileceğini düşünerek malların
ganimet malları arasına sokulması için savaşın bitmesini dahi beklememelidir.
Evzai'nin bu konudaki delili Ruveyfi' İbn Sabit'in merfu olarak naklettiği şu
hadistir: "Kim Allah'a ve ahiret gününe iman ediyorsa ganimet mallarından
bir binek alıp üzerine binerek iyice cılızlaşmasına sebep olduktan sonra tekrar
ganimet malları arasına katmaya kalkışmasın." Elbise konusunda da buna
benzer bir rivayet zikredilmiştir. Ebu Davud ve Tahavı tarafından nakledilen bu
hadis hasendir.
İbnü'l-Münzir şöyle demiştir: "Ganimetten mal aşırmayı çok
şiddetli bir şekilde yasaklayan ve böyle davrananlara büyük cezalar
verileceğini vurgulayan pek çok sahih hadis bulunmaktadır. Bununla birlikte
alimler (ulemaü'l-emsar) gıda maddelerinin yenilebileceği konusunda görüş
birliği içindedir. Zaten sırf bununla ilgili hadis de gelmiştir. Binek
hayvanlarının yemleri de aynı gerekçeyle bu kategoriye girer."
İmam Malik'e göre gıda maddelerini yemek mümkün olduğu gibi
yemek maksadıyla hayvanları boğazlamak da mübahtır. İmam Şafii ise hayvanları
kesebilmek için: "Gıda maddesinin bulunmaması durumunda yemek için bunlara
zorunlu ihtiyaç varsa" kaydını getirmiştir. (Diğer açıklamalar için bkz.
Kitabü'l-cihad, Bab, 191. )
Abdullah İbn Muğaffel'in rivayet ettiği hadisi Süleyman
İbnü'l-Muğıre şu ek ifadeyle nakletmiştir: "O iç yağını aldıktan sonra:
"Hiç kimse heveslenmesin! Bu gün bundan kimseye bir parça bile
vermeyeceğim!" dedim."
Abdullah İbn Muğaffel'in rivayet ettiği hadisin bu başlık altında
zikredilmesinin sebebi Resulullah'ın (s.a.v.) onun bu tutumunu yadırgayan ve
reddeden herhangi bir şey söylememesidir. Hatta İmam Müslim'in naklettiği bir
rivayet bunu onayladığını bile göstermektedir: "Arkamı döndüğümde Resul-i
Ekrem'in (s.a.v.) tebessüm ettiğini gördüm." Ebu Davlid et-Tayalisı'nin
naklettiği rivayette ise Resulullah'ın sallallahu aleyhi ve sellem: "O
senindir" dediği zikredilmiştir. Öyle anlaşılıyor ki, Resulullah (s.a.v.)
onun buna çok fazla ihtiyacı olduğunu anladı ve sadece kendisinin yemesine
müsaade etti.
Abdullah İbn Muijaffel'in Rivayet Ettiği Hadisten Çıkarılan
Dersler
1. Abdullah İbn Muğaffel'in utandığını ifade etmesi ise Resul-i
Ekrem'e (s.a.v.) ne kadar hürmetkar davrandıklarına ve saygı gösterdiklerine
işaret ettiği gibi, kişinin onurunu ve haysiyetini zedeleyen davranışlardan
çekindiklerini de göstermektedir.
2. Yahudilere haram olsa bile onların elinde bulunan iç yağını
yemekte herhangi bir sakınca yoktur. Fakat İmam Malik bunu mekruh görmüştür.
Ahmed İbn Hanbel ise bunun haram olduğunu söylemiştir. (Ayrıntılı açıklama için
bkz. Kitabü'z-zebaih ve's-sayd, Bab, 22)
"Bunları kaldırıp götürmeden yerdik’’ Abdullah İbn Ömer'in
bu sözü şu anlamlara gelebilir: ı. Biriktirmek maksadıyla yanımıza alıp azık
etmezdik (iddihar). 2. Ganimetieri toplamakla sorumlu görevliye veya
Resulullah'a (s.a.v.) götürmezdik 3. Daha önce vermiş olduğu izne dayandığımız
için ResuI-i Ekrem'e (s.a.v.) tekrar gidip olayı arz ederek ele geçirdiğimiz
gıda maddelerini yemek üzere izin istemezdik